19 kwietnia 1943 r. kilkaset słabo uzbrojonych bojowców i bojowniczek wystąpiło przeciw rasistowskiej machinie śmierci nazistowskich Niemiec. Bohaterski zryw ludzi, którzy mieli świadomość, że ich walka skazana jest na porażkę, ale woleli śmierć w walce. Powstanie w getcie warszawskim było pierwszym miejskim powstaniem przeciwko Niemcom w okupowanej Europie. Żydzi i Żydówki z getta warszawskiego dali światu świadectwo swej woli walki i bohaterstwa.
W przededniu 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim Klub Parlamentarny Lewica oraz Fundacja Amicus Europae zorganizowali uroczystą konferencję, w której gościem specjalnym był Marian Turski, więzień obozu koncentracyjnego, historyk, dziennikarz oraz przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich Polin.
W spotkaniu udział wzięli ambasador Austrii Andreas Stadler, zastępca ambasadora Niemiec Robert Rohde, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, rzecznik Ministerstwa Spraw Zagranicznych Łukasz Jasina, prof. Adam Daniel Rotfeld, Adam Krawczyk, Piotr Wiślicki, przedstawiciele Fundacji ELNET-Poland, parlamentarzyści oraz zaproszeni goście.
- To dla nas wielkie wyróżnienie, że mogliśmy zorganizować taką debatę – podkreślił przewodniczący KP Lewica Krzysztof Gawkowski.
- To co się dzieje na świecie powoduje, iż rzeczy, o których mówimy powtarzają się, a one nie powinny się powtarzać – mówił Marek Siwiec z Fundacji Amicus Europae.
- Niemcy po to tworzyli getta, aby zgromadzić ludność żydowską w jednym miejscu, która poprzez głód, choroby i zimno będzie umierać. A tę resztę, która to przetrwa odhumanizować, aby móc ją wywieść bez większego oporu. Ludzie, którzy pozostają w stanie głodu wpada w stan apatii. Powstanie w warszawskim getcie połączyło w dobry i w zły sposób Żydów i Polaków. Ci którzy ocaleli, włączyli się potem do walk w powstaniu warszawskim, w którym większość z nich zginęła. Nasze narody są połączone więc krwią na wieki – mówiła posłanka Anna-Maria Żukowska.
Czarzasty: Nie ma Polski bez Żydów i nie ma Polski bez gejów
- Aleksander Kwaśniewski zaczął mówić prawdę na temat stosunków polsko-żydowskich oraz historii tych dwóch narodów w Jedwabnem. Polacy chronili Żydów w czasie II wojny światowej, ale słowo szmalcownik nie wzięło się znikąd. Polacy mieli różny stosunek do Żydów w czasie wojny, jak i po jej zakończeniu. Nie ma co się na to obrażać, ale trzeba o tym jasno mówić. Im więcej żądamy prawdy w sprawie stosunków między Polakami a Żydami, tym będziemy godniej żyli. Mówienie o tym, że nigdy nie było Ukrainy czy narodu Ukraińskiego to jest takie samo zakłamanie. Dlatego też trzeba popierać takie inicjatywy, jak przyjazd młodzieży Izraelskiej do Polski. Ponieważ one powinny uczyć obydwie strony o prawdzie. Mówię tu do wszystkich środowisk ultraprawicowych - Holocaust istniał, Polacy w tej sprawie zachowywali się różnie, jednymi byli fantastycznymi ludźmi, a drudzy na to miano nie zasługują. W tej chwili trzeba bić w dzwony, ponieważ w czasach kryzysu i zagrożenia, w czasach politycznego przełomu - a mamy teraz takie czasy - padają słowa, które nie powinny paść. Z przerażeniem słyszę o żądaniach Polski bez Żydów i bez gejów. A przecież nie ma Polski bez Żydów i nie ma Polski bez gejów. Nie ma takiego świata. Nie mogą padać takie słowa, że środowiska LGBT to nie ludzie, a ideologia. Ludzie nie są ideologia, bez względu na ich wyznanie, na ich historię, poglądy, pochodzenie, czy też kolor skóry. Ludzie są ludźmi. Każdy ma swoją godność, którą trzeba pielęgnować i szanować. Skandaliczne decyzje o tworzeniu stref wolnych od LGBT. Mówię to w kontekście wydarzeń sprzed 80 lat, od tego się zaczynało - od gett ławkowych, od stref do których określone osoby nie miały wstępu. Dziś są to strefy wolne od LGBT, a jutro to będą strefy wolne od Żydów, a potem będą strefy dla osób o określonych poglądach. Te skandaliczne zjawiska trzeba odpowiednio nazywać. Skandaliczne jest oblewanie pomników, niszcząc je nie zmienimy historii. Nie zmienimy czasu PRL-u, rozbierając Pałac Kultury i Nauki. Nie zmienimy życia Jana Pawła II oblewając czerwoną farbą jego pomniki. Potępiam takie rzeczy! Potępiam też za ostre słowa, a od słów zawsze się zaczyna. Najobrzydliwszą rzeczą by było, gdyby fala antysemityzmu zostałaby odgrzana w Polsce. Mówmy o tym, właśnie z okazji 80. rocznicy powstania w getcie. Zorganizowaliśmy dzisiejsze spotkanie, ponieważ czuliśmy taką potrzebę – oświadczył wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty.
Kwaśniewski: Bycie przyzwoitym to zadanie dla każdego z nas
- Pamiętamy o bohaterach getta, o milionach pomordowanych Żydach z całej Polski, ponieważ to jest zobowiązanie – jak powiedział pan Marian Turski w obozie Auschwitz-Birkenau - do nie bycia obojętnym, do obrony słabszych i dyskryminowanych. To nie tylko zadanie dla instytucji państwa, organizacji międzynarodowych, czy też partii politycznych, ale też zadanie każdego z nas. Jaka będzie reakcja w obliczu zła i niesprawiedliwości. Zawsze uważałem, że ten wybór jest niesamowicie ważny dla nas Polaków. Przez zagładę, która się wydarzyła w dużym mierze na polskim terytorium, nasz naród musi być szczególnie wrażliwy na wszelkie znamiona nienawiści, antysemityzmu, rasizmu, czy też banalizacji zła. O tym mówiłem w Jedwabnem w 2001 r. Dzisiaj Polacy mogą być dumni, że tak wspaniale pomagają ukraińskim uchodźcom i Ukrainie w walce z Rosyjską agresją. Wierzę, że w ten sposób spłacamy jakiś dług z przeszłych pokoleń, także tych bohaterskich powstańców sprzed 80 lat – Aleksander Kwaśniewski, prezydent RP w latach 1993 – 2005, zwrócił się w nagraniu do uczestników konferencji.
Turski: Prawda historyczna jest niezwykle ważna, ale wielu prawd należy dochodzić bardzo powoli
- Proszę wszystkich o nieużywanie terminu, że powstańcy szli jak barany na rzeź, że powstańcy walczyli o godną śmierć. Oni walczyli o godność. Inaczej mój ojciec i brat, którzy zostali zagazowani zmarli niegodnie. Prawda historyczna jest niezwykle ważna, ale wielu prawd należy dochodzić bardzo powoli. Jak długo trwała walka o uznanie homoseksualistów w Europie i to po II wojnie światowej. W Niemczech, we Francji czy Wielkiej Brytanii wciąż obowiązywały stare XIX prawa. Byłem w parlamencie brytyjskim, kiedy zmieniano te prawo. Kiedy tak się stało, speaker powstał i powiedział: oto triumf demokracji, ale nie okazujcie triumfalizmu, ponieważ ludzie tego nie zrozumieją. I z tym musimy się liczyć w każdej sprawie. W sprawie Jana Pawła II nie można brać szturmem pewnych rzeczy. Niektóre sprawy są tak utrwalone, że trzeba robić to powoli. Szczególnie muszą się z tym liczyć politycy. Ludzie muszą pamiętać, że trzeba współżyć z innymi. W katedrze w Sandomierzu jest słynny obraz, na którym Żydzi zabijają dzieci chrześcijańskie, aby uzyskać krew na macę. Czołowi przedstawiciele lewicy chrześcijańskiej, jak i wielu Żydów domagało się zdjęcia tego obrazu. Byłem innego zdania i powiedziałem: co z tego, że usunięcie obraz, zwiększycie tylko poczucie męczeństwa, to jest coś z czym ludzie się żyli, to jest część katedry przez wiele set lat. Taki obraz należy zostawiać, ale dać też objaśnienie, że były to fałszywe oskarżenia; objaśnienia, które podpisać powinien biskup, a nie Żyd. Pomnik jest częścią jakieś historii, dobry czy zły, ale jest – mówił Marian Turski.
- Nie chodzi tylko przeszłość, ale nie mniej ważna jest przyszłość. Lekcja, którą było powstanie w getcie należy również patrzeć pod kątem przyszłości – stwierdził poseł Marek Rutka, członek Polsko-Izraelskiej Grupy Parlamentarnej.